De biodiversiteit is onmisbaar in ecosystemen, maar draagt ook bij aan welvaart, cultuur, sociaal welzijn, etcetera. In deze blog gaan we in op het wat, waarom en vooral het ‘hoe’ van biodiversiteit.

Wat is dat?

biodiversiteit?

Even alle wetenschappelijke benaderingen daargelaten: biodiversiteit is de verscheidenheid aan soorten planten, dieren (en micro-organismen). Door de onderlinge samenwerking, onder andere in de voedselpiramide vormen ze samen allerlei ecosystemen. In de context van openbare ruimtes in gemeenten vind je biodiversiteit in de grond, het water en in de lucht in parken, groenstroken, waterwegen en andere natuurlijke of aangelegde habitats.

Waarom biodiversiteit?

Een complex samenspel

Het bevorderen van biodiversiteit binnen de bebouwde kom kan ecologische voordelen bieden zoals verbetering van de lucht- en waterkwaliteit en verhoogde weerstand tegen klimaatverandering. Een gezond evenwicht met veel soorten voorkomt ook problemen als overlast door de eikenprocessierups. Gemeenten spelen een belangrijke rol bij het beschermen en versterken van biodiversiteit door het aanleggen van divers groen, het creëren van verbindingen tussen groene zones en het betrekken van burgers bij natuurbehoud.

Maar ook…

Wat je je niet zo gauw realiseert…

Regio’s laten zich herkennen door kenmerkende landschappen. De diversiteit aan planten, dieren en habitats draagt essentieel bij aan de vormgeving van culturele en vaak historische landschappen en dus bij de identiteit van gemeenschappen. Biodiversiteit heeft een positieve invloed op de sociale cohesie en het welzijn van gemeenschappen. Groene ruimtes bieden plaats voor recreatie, sport en ontspanning. Gemeenschapsgerichte projecten rondom natuurbehoud en biodiversiteitsbevordering geven een gevoel van saamhorigheid, betrokkenheid en sociale interactie. Biodiversiteit vormt de onmisbare basis van vele economische activiteiten en sectoren, waaronder landbouw, recreatie en toerisme. Zonder biodiversiteit geen bodemvruchtbaarheid en bestuiving van gewassen. Zonder groen minder of geen eten, toerisme en recreatie.

Checklist biodiversiteit

Wat kun je doen?

Een vleermuizenkast ophangen, een strook wildbloemen zaaien en minder intensief maaien. Ben je er dan? Wat kun je nog meer? In dit bericht zetten we diverse zaken op een rij die je kunt afvinken om aan je biodiversiteit te werken.

Maak een bloeikalender

Jaarrond voeding voor dieren

Nectar en stuifmeel zijn belangrijke voedingsbronnen voor veel nuttige insecten. In juni is er zat keuze voor de bijen, maar tussen oktober en april moet je speciale soorten toepassen om bijen goed gevoed de winter in te laten gaan en uit te laten komen. Bloembollen zijn hierin vaak een goede oplossing. Denk eens aan de volgende soorten:

• Winterakoniet (Eranthis hyemalis): bloeit in januari-maart
• Sneeuwklokje (Galanthus nivalis): bloeit in januari-maart
• Wilde krokus (Crocus tommasinianus): bloeit in februari-maart
• Lenteklokje (Leucojum vernum): bloeit in februari-maart
• Vanaf maart is de keuze erg groot met bijvoorbeeld (botanische) tulpen, narcissen en boshyacint.

Zorg voor vaste planten bedden in de buurt van de bloembollen, zodat de vasteplanten de voedselvoorziening naadloos van de bloembollen kunnen overnemen. Gereniums zijn een van de beste opties om al vroeg veel nectar aan de insecten aan te bieden. Maak je een bloeikalender, denk dan ook meteen aan de vogels: pas besdragers toe, maar ook wildbloemen voor de zaden; een belangrijke voedingsbron in het najaar en de eerste wintermaanden.

Nestelplekken

En schuilplaatsen

Bomen en planten zijn de natuurlijke nest- en schuilplaatsen van vogels, kleine zoogdieren en natuurlijk van insecten. Nestkastjes zijn goed, maar een diverse beplanting is beter! En wees terughoudend met het onderhoud: maaien voor de winter neemt alle beschutting weg, maar maai wel ruim voor het broedseizoen begint!

Onderhoud

Liever ietsje minder

Uitgebloeide bloemen zijn vaak nog steeds decoratief. Daarbij halen dieren er zaden uit en nestelen en schuilen ze erin. Maai daarom liever in het vroege voorjaar dan in het najaar. En wanneer je vasteplanten afmaait in maart, gebruik een mulchmachine, zodat het maaisel onkruidgroei remt en de plant opnieuw voedt.

Kiezen of delen?

Evenwicht tussen visueel en natuurlijk

De ecoloog zal adviseren om te stoppen met snoeien, zaaien, planten, vegen, etc. Dan bouwt zich vanzelf een ecosysteem op. Maar wil de mens dat? Ongeveegde straten met onkruid en blad? Ongemaaide parken? Een beetje van beide werkt het best: houd alles in het directe zicht wat ‘opgeruimder’, maar houd het gras verderop wat hoger en haal daar bladeren en takken niet te snel weg. Zo is er voor ieder wat goeds en wat moois.

Alle vegetatielagen

Én ondergronds

Bomen, heesters en vaste planten en kruiden/wildbloemen. Allemaal zijn ze essentieel voor een goede biodiversiteit. En vergeet onder de grond niet. En dan bedoelen we niet alleen de bloembollen, maar ook de hele bodemgezondheid.

Ontwerpen met corridors

Grote groengebieden tot pocket parks

Bijen, vleermuizen, eekhoorns, ze hebben allemaal een groot leefgebied nodig, waar nest- en foerageplaatsen vaak ver uit elkaar liggen. Zorg dat deze verbonden zijn. Met bloemen kun je snel ‘stapstenen’ creëren van bloeiende perken. Zorg voor een hoofdstructuur van grotere parken, en een fijnere structuur van kleine ‘tiny forests’ en ‘pocket parks’.

Inheems?

Of meebewegen met het klimaat?

Oei, een lastige discussie met veel conflicterende argumenten. Inheemse soorten sluiten het best aan in lokale ecosystemen, maar er zijn ook andere ‘ecologisch passende’ soorten. Daarbij vraagt ons veranderende klimaat nieuwe sortimentskeuzes. Wij bieden van zowel bloembollen, wildbloemen als van vaste planten zowel inheemse tot exotische soorten en mengsels aan. Samen maken we de juiste keuzes bij de beoogde toepassing.

Samenwerking

Groei door te delen

Samenwerking met verschillende belanghebbenden, waaronder lokale natuurorganisaties, wetenschappers, bedrijven en burgers opent nieuwe mogelijkheden en versterkt het resultaat. Educatieve programma’s op scholen, workshops voor burgers, en informatieborden in groene ruimtes dragen hieraan bij. Zijn er buitenlandse stedenbanden? Kijk dan ook over de grens. Internationale initiatieven en netwerken zijn prachtige gelegenheden om kennis uit te wisselen. En natuurlijk: werk samen met je leveranciers. Benut hun kennis en brede ervaring.